Waarom WhatsApp nu alleen Meta AI toestaat: de EU kijkt wat er aan de hand is
Brussel, vrijdag, 5 december 2025.
Vanaf 15 januari mag WhatsApp geen externe AI-bots meer gebruiken, terwijl Meta’s eigen AI-assistent ongehinderd blijft werken. Dat maakt de Europese Commissie bezorgd: het lijkt op een vorm van machtsmisbruik waarbij een groot platform concurrentie blokkeert. Het meest opvallend? Een AI-dienst met zo’n 50 miljoen gebruikers – zoals ChatGPT – verdwijnt uit WhatsApp, terwijl de eigen alternatief van Meta ongehinderd beschikbaar blijft. De Commissie onderzoekt of dit tegen Europese concurrentieregels ingaat. De uitkomst kan de toekomst van AI op digitale platforms in Europa bepalen.
Het verdwijnen van externe AI-bots: een kritiek moment voor de digitale concurrentie
Vanaf 15 januari 2026 is het voor externe AI-bedrijven bijna onmogelijk om hun diensten via WhatsApp aan te bieden aan gebruikers in Europa. De nieuwe regels van Meta, de moedermaatschappij van WhatsApp, verbieden het gebruik van de Business API voor AI-chatbots van concurrenten, terwijl Meta’s eigen AI-assistent, Meta AI, ongehinderd blijft werken [1][3][5][6]. Dit heeft directe gevolgen voor gebruikers die eerder toegang hadden tot tools zoals ChatGPT via WhatsApp, waarvoor ongeveer vijftig miljoen mensen gebruikmaakten [3]. De Europese Commissie oordeelt dat dit beleid mogelijk het concurrentievermogen van andere AI-aanbieders belemmert en vreest dat Meta haar dominante positie in de digitale markt misbruikt om innovatieve concurrenten uit te sluiten [1][3][5][6]. De Commissie heeft daarom een antitrustonderzoek ingesteld om te beoordelen of deze maatregel in strijd is met Europese mededingingsregels. Het onderzoek richt zich op de vraag of het verbod op externe bots een oneerlijke voordelen creëert voor Meta’s eigen AI-service, terwijl concurrenten worden uitgesloten van een platform waarop miljoenen gebruikers actief zijn [1][5][6].
Meta’s verdediging: systemen onder druk, maar concurrentie blijft open
Meta verdedigt het beleid door te benadrukken dat het gebruik van AI-chatbots via de WhatsApp Business API een zware belasting legt op systemen die niet zijn ontworpen voor dit soort werklast [1][3][5][6]. Volgens een woordvoerder van WhatsApp is de technologische infrastructuur van WhatsApp niet opgezet om het volume van AI-gebaseerde interacties te verwerken, wat leidt tot risico’s voor stabiliteit en veiligheid van de dienst [1][3][5][6]. Het bedrijf stelt dat de AI-markt in haar geheel zeer concurrerend is en dat gebruikers via andere kanalen, zoals apps, zoekmachines, e-maildiensten en besturingssystemen, nog steeds toegang hebben tot diensten van hun keuze [1][3][5][6]. Deze uitspraken worden gedeeld in meerdere bronnen, inclusief verklaringen aan Reuters en de Financial Times, waarin Meta benadrukt dat het geen exclusieve toegang creëert, maar slechts een technische limiet stelt [1][3][5][6]. Echter, de Commissie wijst erop dat het platform een cruciale rol speelt in de digitale communicatie van miljoenen mensen, en dat de uitgesloten toegang tot WhatsApp, een van de meest gebruikte berichtendiensten in Europa, een wezenlijke belemmering vormt voor concurrentie [1][3][5][6].
De rol van de Europese Commissie: zorgen over machtsmisbruik in de AI-eeuw
Eurocommissaris Teresa Ribera, verantwoordelijk voor concurrentievermogen binnen de Europese Commissie, heeft duidelijk gemaakt dat de EU actief moet optreden om te voorkomen dat dominante digitale spelers hun macht misbruiken om innovatieve concurrenten uit de markt te drukken [1][3][5][6]. De Commissie benadrukt dat AI-markten in Europa en daarbuiten snel groeien, en dat alle burgers en bedrijven van deze technologische revolutie moeten kunnen profiteren [1][3][5][6]. Het onderzoek is een directe reactie op de nieuwe beleidswijziging van Meta, die vanaf 15 januari 2026 de toegang tot de Business API voor AI-diensten beperkt, terwijl Meta’s eigen AI-service ongehinderd blijft beschikbaar [1][3][5][6]. De Commissie heeft geopperd dat het beleid mogelijk leidt tot onherstelbare schade aan de concurrentie in de AI-sector, en dat snel ingrijpen nodig is om dit te voorkomen [1][3][5][6]. Het onderzoek valt onder de bestaande mededingingsregels van de EU en is losgekoppeld van de nieuwere Digitale Dienstenwet (DSA), hoewel deze wet ook meerdere onderzoeken oplevert tegen Meta [5][6].
Internationaal perspectief: Italiaanse toezichthouders en geopolitieke spanningen
De zorgen van de Europese Commissie zijn niet alleen interne EU-aangelegenheden. Sinds juli 2025 loopt in Rome een parallel antitrustonderzoek naar Meta, waarbij de Italiaanse mededingingsautoriteiten verwijten dat het bedrijf zijn dominante marktpositie heeft misbruikt door AI-functionaliteit zonder toestemming van gebruikers in WhatsApp te integreren [1][6]. De Italiaanse autoriteiten vrezen dat de nieuwe voorwaarden, die vanaf 15 januari 2026 van kracht worden, de productie, markttoegang en technische ontwikkeling van AI-chatbotdiensten in Europa zullen inperken [1][6]. Deze zorgen zijn niet beperkt tot Europa: de Amerikaanse regering, onder leiding van voormalig president Donald Trump, heeft in augustus 2025 dreigementen uitgesproken over economische sancties tegen Europese functionarissen die EU-technologiebeleid uitvoeren, wat de politieke druk op de Commissie verhoogt [1][6]. De uitkomst van het onderzoek kan dus niet alleen een beslissing zijn over één AI-dienst, maar ook een symbool voor de toekomst van digitale soevereiniteit in Europa en de balans tussen technologische innovatie en marktcontrole [1][3][5][6].