Waarom AI geen godheid is – en wat dat betekent voor jou
Madrid, donderdag, 13 november 2025.
Ana Lazcano, directeur van het University Institute of Artificial Intelligence in Madrid, waarschuwde op 12 november 2025 dat kunstmatige intelligentie geen almachtige kracht is, maar een tool die beperkingen kent. Het meest verontrustende feit? AI creëert een spectaculaire technologische kloof tussen docenten en studenten, waardoor schriftelijk werk vaak geen zin meer heeft. Ze benadrukt dat het essentieel is om kritisch te denken, ethiek centraal te stellen en AI op haar plaats te zetten als aanvulling, niet als vervanger. Deze visie is geen technische uitspraak, maar een oproep tot menselijke verantwoordelijkheid in een tijd van snelle verandering – en een herinnering dat onze wijsheid nog altijd onvervangbaar is.
AI als tool, niet als godheid: de kernboodschap van Ana Lazcano
Ana Lazcano, directeur van het University Institute of Artificial Intelligence aan de Francisco de Vitoria-universiteit in Madrid, waarschuwde op 12 november 2025 dat kunstmatige intelligentie geen almachtige kracht is, maar een tool die beperkingen en risico’s met zich meebrengt [1]. Op basis van haar visie, die is gebaseerd op een multidisciplinaire aanpak met vertegenwoordigers uit filosofie, antropologie, opvoeding, ingenieurswetenschap, psychologie en andere vakgebieden, benadrukt zij dat AI ‘geen eigenschappen en kwaliteiten’ bezit die het niet heeft [2]. Haar bericht richt zich op het belang van kritisch denken, ethische integratie en menselijke verantwoordelijkheid bij het ontwikkelen en gebruiken van AI [1]. Ze benadrukt dat het moment dat we AI als een godheid behandelen, een misvatting is: ‘het is daarvan ver verwijderd, het is een aanvulling’ [2]. Deze visie is niet alleen technisch, maar ook ethisch georiënteerd, en wordt geïnspireerd door de benadering van paus Leo XIV, die adviseert om AI niet te vrezen, maar te begrijpen en met grote voorzichtigheid te benaderen [1][2].
AI in de voorlichting: van gepersonaliseerde informatie tot AI-gestuurde campagnes
In de moderne voorlichting en publiekscommunicatie speelt AI een steeds grotere rol, van gepersonaliseerde informatievoorziening tot AI-gestuurde voorlichtingscampagnes. Door geavanceerde algoritmen kunnen informatiepakketten worden afgestemd op individuele voorkeuren, leeftijdsgroepen, taalvaardigheid en sociale context, waardoor de effectiviteit van boodschappen toeneemt [1]. Deze aanpak is vooral nuttig bij het bereiken van diverse doelgroepen, zoals jongeren, ouderen of mensen met een lager educatieniveau, waarbij complexe informatie wordt vereenvoudigd zonder de kern van de boodschap te verliezen [2]. In het kader van publieke dienstverlening worden chatbots steeds vaker ingezet om eenvoudige vragen snel en consistent te beantwoorden, bijvoorbeeld over sociale zekerheid, gezondheidszorg of belastingaangiften [1]. De toepassing van AI in voorlichting draagt bij aan een efficiëntere informatieoverdracht, zowel in tijd als in kosten, en maakt het mogelijk om campagnes te meten op basis van interactiepatronen, openingspercentages en transformatiekoers [2]. De technologie helpt dus niet alleen bij het bereiken van doelgroepen, maar ook bij het meten van de effectiviteit en het aanpassen van strategieën in real-time.
Voordelen en kansen: toegankelijkheid, efficiëntie en schaalbaarheid
Een van de grootste voordelen van AI in voorlichting is de verbeterde toegankelijkheid van complexe informatie. Door gebruik te maken van natuurlijke taalverwerking en tekstgeneratie, kunnen AI-systemen technische of wetenschappelijke inhoud omzetten in eenvoudige, begrijpelijke taal die voor iedereen beschikbaar is [1]. Dit is van cruciaal belang in het verlagen van kennisbarrières, vooral voor mensen met een lagere leesvaardigheid of mensen die niet in hun moedertaal kunnen communiceren [2]. Bovendien verhoogt AI de efficiëntie van voorlichtingsprocessen: waar vroeger weken nodig waren om een campagne te ontwerpen, kunnen moderne AI-tools dit binnen uren doen [1]. De schaalbaarheid is opmerkelijk – een enkele AI-gebaseerde campagne kan tegelijkertijd miljoenen mensen bereiken in meerdere talen, zonder dat de kwaliteit van de boodschap afneemt [2]. Dit maakt AI een krachtig middel in tijden van crisis, zoals pandemieën of klimaatcrises, waar snelle en nauwkeurige informatie essentieel is [1].
De donkere kanten: privacy, inclusiviteit en betrouwbaarheid
Ondanks de voordelen zijn er ernstige uitdagingen verbonden aan de toepassing van AI in voorlichting. Een van de grootste zorgen is de privacy van gebruikers. Wanneer AI gepersonaliseerde informatie levert, worden gegevens verzameld over gedrag, voorkeuren en persoonlijke kenmerken – wat een hoge risico’s met zich meebrengt als deze data onvoldoende worden beveiligd of misbruikt worden [2]. Bovendien kunnen AI-systemen onbedoeld ongelijke of discriminatoire patronen voeden, vooral als de trainingsdata bevooroordeeld zijn [1]. Dit leidt tot een gebrek aan inclusiviteit, waarbij bepaalde groepen – zoals minderheidsgemeenschappen of mensen met een lager inkomen – onvoldoende worden vertegenwoordigd of zelfs verkeerde boodschappen ontvangen [2]. Daarnaast is er een probleem met betrouwbaarheid: AI-systemen kunnen foutieve of gegenereerde informatie (‘deepfakes’ of ‘hallucinaties’) produceren, wat leidt tot misleiding en vertrouwensverlies [1]. In een tijd van groeiende AI-gebruik in media en beleid is het essentieel dat transparantie en controle worden geïmplementeerd om misbruik en misverstand te voorkomen [1].
De technologische kloof en de noodzaak van ethische opleiding
Ana Lazcano waarschuwde op 12 november 2025 voor een ‘spectaculaire technologische kloof’ die AI heeft gecreëerd tussen docenten en studenten [1]. Deze kloof maakt het volgens haar dat schriftelijk werk ‘niet veel zin meer heeft’, omdat studenten de technologie vaak beter beheersen dan hun docenten [2]. Deze situatie onderstreept de dringende noodzaak van een veranderende leeromgeving, waarin educatoren worden ondersteund door een ‘technologisch ondersteuningsmodel’ dat hen helpt de capaciteiten van AI effectief te gebruiken [1]. Het University Institute of Artificial Intelligence, dat in november 2025 is opgericht, richt zich daarom niet alleen op technische opleiding, maar vooral op ethische integratie en het ontwikkelen van ‘menselijke wijsheid’ als onvervangbare kern [1][2]. De expert benadrukt dat het ‘nodig is om de grondslagen van kritisch denken te leggen’, omdat het ‘veel geluid’ is over AI, maar ‘weinig kwaliteit’ [2]. Zij hoopt dat AI uiteindelijk de universiteit terugbrengt naar haar oorspronkelijke doel: het bevorderen van debat, gesprek en studentgerichte leerprocessen [2].
Het milieu van de AI: een groeiende ecologische last
De groei van AI gaat gepaard met een aanzienlijke ecologische impact. Volgens een studie van Cornell University, gepubliceerd op 10 november 2025, kunnen AI-datacenters door 2030 jaarlijks 24 tot 44 miljoen ton CO₂ uitstoten – een hoeveelheid die equivalent is aan het toevoegen van 5 tot 10 miljoen auto’s aan de Amerikaanse wegen [3]. Daarnaast zouden deze datacenters jaarlijks 731 tot 1.125 miljoen kubieke meter water gebruiken, wat neerkomt op het jaarlijkse huishoudwatergebruik van 6 tot 10 miljoen Amerikanen [3]. De onderzoekers benadrukken dat er geen ‘zilveren kogel’ is om dit probleem op te lossen, maar dat een combinatie van slimme locatiekeuze (zoals in de Midwest of windrijke staten), snellere decarbonisering van het elektriciteitsnet en efficiëntere bedrijfsvoering tot een vermindering van CO₂-emissies met ongeveer 73% en watergebruik met ongeveer 86% kan leiden [3]. Zelfs bij een optimistisch hoge-energie-gebruikscenario zou de koolstofemissie nog ongeveer 11 miljoen ton per jaar bedragen, wat 28 gigawatt aan wind- of 43 gigawatt aan zonne-energie vereist om te compenseren [3]. Deze cijfers benadrukken dat de keuzes die we nu maken over AI-infrastructuur bepalen of AI klimaatprogressie bevordert of een nieuwe milieubelasting wordt [3].