Stap naar het verleden: hoe een Nederlands straatje in 2026 tot leven komt
Nederland, dinsdag, 18 november 2025.
Stel je voor dat je op de Rokin in Amsterdam staat, en plotseling verschijnt de 17e eeuw voor je ogen: een levendig beeld van de werelds eerste effectenbeurs, met mensen in oude kledij en paarden die over de plaveis vegen. Dat is precies wat de nieuwe serie ‘Straten van Toen’ doet, met behulp van kunstmatige intelligentie die oude schilderijen, foto’s en archiefmateriaal gebruikt om historische scènes naadloos te reconstrueren. De serie, die vanaf januari 2026 te zien is op HISTORY, laat kijkers in real-time meemaken hoe Nederland er ooit uitzag — en dat zonder het verhaal te verstoren. De meest opvallende kant is dat de historicus Corjan Mol zelf in die verleden-scènes verschijnt, alsof hij echt terug is gereisd. Een unieke combinatie van technologie en geschiedenis die geschiedenis niet alleen leesbaar maakt, maar écht voelbaar.
Van kijkers naar de geschiedenis: de kracht van AI in het voorgerecht van het verleden
Met de lancering van de serie ‘Straten van Toen’ op 16 november 2025, brengt producent Hearst Networks samen met het AI-gedreven bedrijf Particle6 een revolutie in de manier waarop Nederlandse geschiedenis wordt voorgesteld. De serie, een 10-afleveringsproject voor The HISTORY Channel in Nederland, maakt gebruik van kunstmatige intelligentie om historische scènes naadloos te integreren met live-actionbeelden van het heden. Door gebruik te maken van archiefmateriaal, schilderijen, gravures en oude foto’s, genereert AI realistische reconstructies van steden en straten uit het verleden, zoals de Rokin in Amsterdam, die in de 17e eeuw het centrum was van de werelds eerste effectenbeurs [1][2][3][4][5][6]. De technologie staat kijkers voor een visueel dramatisch beeld van hoe Nederland er ooit uitzag, waarbij de kijkervaring wordt versterkt door het gebruik van immersive, AI-gegenereerde omgevingen die worden afgewerkt met zorg voor historische authenticiteit [6][7].
Corjan Mol: de menselijke brug tussen heden en verleden
De middelpunt van de serie is historicus Corjan Mol, bekend van zijn rol in ‘The Curse of Oak Island’. In elk deel van de serie begint Mol op de plek van de historische straat of plek in het heden, en gaat hij op zoek naar het verleden. Met de hulp van AI wordt hij digitaal geplaatst in een reconstructie van de betreffende periode, waar hij in een cameo-rol deelneemt aan historische gebeurtenissen [2][3][5][6]. Deze techniek maakt het mogelijk om de kijker zowel op de plek van nu als in het verleden te laten staan, waardoor het verhaal niet alleen visueel indrukwekkend is, maar ook emotioneel overtuigend [1][7]. De combinatie van echte historische figuren en verzonnen personages binnen elke scène dient als een middel om complexe geschiedenis over te brengen door middel van verhalen die in de kern gebaseerd zijn op feiten [2][3][4][5].
Het technische kader: hoe AI de geschiedenis herleeft
Het technische fundament van ‘Straten van Toen’ ligt in de gebruikte AI-technologie van Particle6, een bedrijf opgericht door Eline van der Velden. Hoewel het bedrijf al eerder AI gebruikte voor achter de schermen activiteiten zoals onderzoek en postproductie, is dit de eerste serie waar AI op grote schaal op het scherm wordt ingezet [1][2][3][5][6][7]. De AI genereert scènes die gebaseerd zijn op archiefmaterialen, zodat de reconstructies op een hoog niveau van nauwkeurigheid zijn [1][2][3][4][5][6]. De software integreert bewegingen, licht, schaduw en details zoals kledij en voertuigen om een realistische en cinematografische ervaring te creëren [1][2][3][5][6]. Dit wordt mogelijk gemaakt door een combinatie van deep learning modellen en generatieve AI die geïnspireerd zijn op historische beelden, waardoor de AI niet alleen beelden aanvult, maar ook de context van de tijd weet te interpreteren [1][3][4][5][6].
De bredere impact: AI in voorlichting en publiekscommunicatie
De successen van ‘Straten van Toen’ tonen aan dat AI een krachtig instrument kan zijn in de voorlichting en publiekscommunicatie. Zoals Sam Pearson, hoofd Short Form Commissioning bij Hearst Networks, benadrukt, biedt AI creatieve mogelijkheden die voorheen onmogelijk waren, en laat kijkers de geschiedenis beleven op een manier die zowel visueel indrukwekkend als educatief is [1][6][7]. Deze toepassing van AI in historische voorlichting kan dienen als een voorbeeld voor andere sectoren, zoals gezondheidsvoorlichting, klimaatcommunicatie en burgerparticipatie. In het kader van gepersonaliseerde informatievoorziening kan AI-technologie gebruik maken van gebruikersdata om inhoud op maat te maken, bijvoorbeeld door een gebruiker in een specifieke periode of regio te plaatsen en relevante geschiedenis te tonen [GPT]. Voorlichtingscampagnes kunnen AI gebruiken om het effect van hun boodschap te meten via interactiepatronen, kijkduur en sociale sharing, wat de effectiviteit van campagnes aantoonbaar maakt [GPT].
Uitdagingen en ethische overwegingen
Ondanks de voordelen, roept de gebruikte AI-technologie ook ethische vragen op. De creatie van de AI-actrice Tilly Norwood, die in 2025 internationaal discutie opriep, heeft aandacht getrokken voor zorgen van acteursbonden zoals SAG-AFTRA over het vervangen van menselijke acteurs door synthetische personages [4][7]. Producer Eline van der Velden benadrukt echter dat AI in ‘Straten van Toen’ een creatieve partner is, niet een vervanger, en dat alle AI-gebruik wordt gecoördineerd door mensen [1][2][3][5][6][7]. Toch blijft de vraag bestaan hoe duidelijk de grens is tussen herleving van het verleden en creatieve interpretatie — vooral wanneer verzonnen personages worden gebruikt om verhalen te vertellen [2][3][5][6]. Er is ook een noodzaak voor transparantie: kijkers moeten weten dat beelden zijn gegenereerd door AI, en niet directe historische documenten [7].