AI als hulpmiddel in journalistiek: ethiek boven technologie
amsterdam, donderdag, 4 september 2025.
Volgens Gazeta Express dient kunstmatige intelligentie in de journalistiek slechts als hulpmiddel en niet als nieuwsmaker. Ethische normen moeten worden gerespecteerd bij het gebruik van AI in het nieuwsproces. Experten benadrukken de belangrijkheid van integriteit en het bestrijden van desinformatie, terwijl ze de professionalisering van de journalistiek pleiten. Bij een recente conferentie in Skopje werd de noodzaak besproken om mediawijsheid te bevorderen en samenwerking tussen persbureaus te versterken.
AI als hulpmiddel in journalistiek: ethiek boven technologie
Volgens Gazeta Express dient kunstmatige intelligentie in de journalistiek slechts als hulpmiddel en niet als nieuwsmaker. Ethische normen moeten worden gerespecteerd bij het gebruik van AI in het nieuwsproces. Experten benadrukken de belangrijkheid van integriteit en het bestrijden van desinformatie, terwijl ze de professionalisering van de journalistiek pleiten. Bij een recente conferentie in Skopje werd de noodzaak besproken om mediawijsheid te bevorderen en samenwerking tussen persbureaus te versterken [1].
Technologie in de praktijk: het voorbeeld van Axel Springer
Een concreet voorbeeld van het gebruik van AI in de journalistiek is te vinden bij Axel Springer, een groot mediabedrijf in Duitsland. Hier wordt ChatGPT intern gebruikt voor onderzoek en tekstproductie, wat de redactieteams helpt bij het digitaliseren van processen. Geautomatiseerde workflows versnellen de productie zonder dat dit ten koste gaat van journalistieke normen. Factchecking en personalisatie krijgen nieuwe tools en uitdagingen dankzai AI, wat de rollen van journalisten laat evolueren naar die van curatoren en redacteuren [2].
Voordelen en uitdagingen
Het massaal gebruik van AI biedt significante voordelen, zoals efficiëntiewinst en het versnellen van de nieuwsproductie. Echter, deze technologie roept ook ethische vragen op over transparantie en verantwoordelijkheid. Een concreet voorbeeld is het artikel dat de krant Bild publiceerde over een vermeende casinobug in Zwitserland, dat vele fouten bevatte en gedeeltelijk door AI was gegenereerd. Dit incident benadrukt de noodzaak van transparantie en de noodzaak om AI-content te labelen, zoals vereist door de Europese AI-verordening [2].
Ethische overwegingen en de toekomst
Experten waarschuwen voor het risico dat AI valse informatie als feiten kan presenteren, wat democratische meningsvorming in gevaar kan brengen. Jessica Heesen, professor aan de Universiteit van Tübingen, stelt dat het verlies van vertrouwen in mediacommunicatie een ernstige tegenslag kan zijn voor onze democratische samenleving als we niet langer kunnen bepalen of een tekst door een mens of een AI is geschreven. Daarnaast benadrukken ze de noodzaak van gegevensbescherming, bias en kwaliteitscontrole bij het gebruik van AI [2].
Mediawijsheid en samenwerking
Conferentiedeelnemers in Skopje benadrukten de belangrijkheid van mediawijsheid en samenwerking tussen persbureaus. In tijden van oorlogen, natuurrampen en calamiteiten is deze samenwerking cruciaal. Het digitaliseringsproces van het archief van BTA, een Bulgaarse nieuwsagentuur, illustreert hoe oude informatie kan worden bewaard en toegankelijk gemaakt voor toekomstige generaties. BTA’s archief omvat 6 miljoen pagina’s aan teksten, 2 miljoen foto’s en meer dan 5.000 dozen kranten, en het digitaliseringsproces zal volgend jaar worden afgerond [1].
Opleiding en verantwoordelijkheid
De professionalisering van de journalistiek is cruciaal, vooral in een tijd van snelle technologische veranderingen. Media-experts zijn verdeeld over de langetermijngevolgen van AI in de journalistiek; sommigen zien efficiëntiewinst, anderen waarschuwen voor risico’s voor kwaliteit en diversiteit. De opleiding van mediageletterde burgers wordt steeds belangrijker om hen te helpen bij het herkennen en kritisch beoordelen van AI-gegenereerde content [2].