AI-chatbots raden vaak links-progressieve partijen aan bij het invullen van het Kieskompas
amsterdam, donderdag, 16 oktober 2025.
Onderzoek door RTL Z heeft aangetoond dat AI-chatbots zoals ChatGPT, DeepSeek en Grok vaak links-progressieve partijen aanraden bij het invullen van het Kieskompas. Expert Martin Rosema waarschuwt voor mogelijke foute informatie en gebrek aan transparantie bij het gebruik van AI voor stemadvies. Echter, AI kan wel nuttig zijn bij het samenvatten en vergelijken van verkiezingsprogramma’s, zoals getoond door de Stichting Open Politiek, die een betrouwbaarheid van meer dan 99% heeft bereikt met AI-gegenereerde samenvattingen.
Onderzoek door RTL Z: AI-chatbots stemmen links
Onderzoek door RTL Z heeft aangetoond dat AI-chatbots zoals ChatGPT, DeepSeek en Grok vaak links-progressieve partijen aanraden bij het invullen van het Kieskompas. Deze bots scoren consistent in de buurt van partijen zoals D66, GroenLinks, PvdA en Volt [1]. Dit komt terwijl veel Nederlanders nog op zoek zijn naar hun stem in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen, die binnen twee weken plaatsvinden [1].
Waarschuwingen van experts
Politieke expert Martin Rosema, politicoloog en onderzoeker van kiezersgedrag aan de Universiteit Twente, waarschuwt voor mogelijke foute informatie en gebrek aan transparantie bij het gebruik van AI voor stemadvies. Volgens Rosema komt er soms foute informatie uit deze bots, en zijn ze niet transparant. “Je hebt geen idee waarom je een bepaald advies krijgt. Dat is problematisch,” aldus Rosema [1][3].
Alternatieve toepassingen van AI
Ondanks de waarschuwingen ziet Rosema ook mogelijkheden voor AI. Hij stelt voor dat chatbots gebruikt kunnen worden voor verdieping in bepaalde kwesties of voor het vergelijken van standpunten. “Ik zou niet aan een chatbot vragen op wie ik moet stemmen, maar het is goed om ook te kijken naar wat je er wél mee kunt,” benadrukt Rosema [1][3].
Stichting Open Politiek: AI voor betrouwbare samenvattingen
Een ander voorbeeld van de nuttige toepassing van AI is te vinden bij de Stichting Open Politiek. Op de website openverkiezingen.nl wordt AI gebruikt om verkiezingsprogramma’s samen te vatten en te valideren. Voorzitter Floris Hoogenboom legt uit: “We hebben duizend stellingen met de hand gevalideerd, en gekeken of de antwoorden overeenkwamen met de verkiezingsprogramma’s. De betrouwbaarheid is meer dan 99 procent.” De site biedt ook een omgekeerde stemwijzer aan, waarbij gebruikers zelf stellingen kunnen bedenken en de antwoorden van partijen worden getoond [1][3].
Uitdagingen en voordelen
Hoewel AI een waardevolle tool kan zijn bij het samenvatten en vergelijken van politieke programma’s, zijn er ook uitdagingen. Zowel Rosema als Hoogenboom waarschuwen dat AI-gegenereerde samenvattingen fouten kunnen bevatten. “Je bent er als gebruiker ook zelf bij, als je alles zomaar voor waar aanneemt. Dat zou ik niet doen. Maar het kan je wel helpen om relevante informatie te vinden,” stelt Rosema [1][3].