Portretrecht als wapen tegen deepfakes: Expert pleit voor uitbreiding
amsterdam, woensdag, 30 juli 2025.
Etienne Valk, expert op het gebied van digitale rechten, pleit voor de uitbreiding van het portretrecht om schadelijke deepfakes effectiever aan te pakken. Volgens Valk zou de huidige benadering via het auteursrecht voornamelijk commerciële belangen dienen, terwijl de uitbreiding van het portretrecht de bescherming van individuen beter waarborgt. De discussie komt op gang in een tijd waarin deepfakes steeds meer worden gebruikt voor desinformatie en manipulatie.
Huidige wetgeving onvoldoende
De huidige wetgeving biedt onvoldoende bescherming tegen schadelijke deepfakes, aldus Etienne Valk. Volgens hem zou de aanpak via het auteursrecht voornamelijk de belangen van commerciële partijen dienen. In plaats daarvan pleit Valk voor een uitbreiding van het portretrecht, dat niet alleen het gezicht, maar ook de stem en het lichaam zou beschermen. Dit zou als ‘persoonskenmerkenrecht’ worden aangeduid en meer gericht zijn op de bescherming van individuen [1][2].
Internationale ontwikkelingen
Internationaal zijn er al ontwikkelingen om deepfakes effectiever aan te pakken. Denemarken heeft bijvoorbeeld een wetsvoorstel ingediend dat iedereen auteursrecht geeft op uiterlijk en stem, effectief vanaf 27 juni 2025 [2]. Nederland overweegt mogelijke volging van Denemarken in de strijd tegen deepfakes, met verwachte wetgeving in 2026 [3].
Implicaties voor mediageletterdheid en democratie
De opkomst van deepfakes heeft zowel positieve als negatieve implicaties voor mediageletterdheid en democratie. Positief gezien kunnen deepfakes worden gebruikt voor educatieve doeleinden en creatieve expressie. Negatief gezien vormen ze een ernstige bedreiging voor de privacy en integriteit van individuen, en kunnen ze worden ingezet voor desinformatie en manipulatie. Het versterken van het portretrecht zou helpen om deze negatieve aspecten te bestrijden [1][3].
Praktische tips voor lezers
Om nepnieuws en deepfakes te herkennen, kunnen lezers de volgende praktische tips toepassen:
- Bronnen controleren: Controleer altijd de bronnen van nieuwsartikelen en video’s. Betrouwbare media hebben vaak een goede reputatie en zijn bekend om hun nauwkeurige verslaggeving.
- Meerdere bronnen raadplegen: Vergelijk informatie uit meerdere bronnen om een evenwichtiger beeld te krijgen.
- Fact-checking websites: Gebruik fact-checking websites zoals Full Fact, Snopes, of FactCheck.org om claims te verifiëren.
- Technische kenmerken observeren: Let op technische kenmerken zoals onnatuurlijke bewegingen, onduidelijke geluidskwaliteit, of afwijkende lichaamstaal die kunnen wijzen op een deepfake.
- Critisch denken: Blijf altijd kritisch en vraag je af of de informatie logisch en coherent is.
Deze tips kunnen helpen om de betrouwbaarheid van informatie te vergroten en de invloed van deepfakes te verminderen [GPT].