AI in Onderzoeksjournalistiek: Joris Veerbeek's Pionierswerk bij De Groene Amsterdammer
utrecht, woensdag, 3 september 2025.
Joris Veerbeek, onderzoeker aan de Universiteit Utrecht, gebruikt kunstmatige intelligentie om honderdduizenden tweets te analyseren op haat richting vrouwelijke politici. Zijn werk bij De Groene Amsterdammer laat zien hoe AI journalistiek kan verrijken en efficiënter maken, zonder de menselijke interpretatie te vervangen. Veerbeek benadrukt dat journalisten niet allemaal programmeurs hoeven te worden, maar wel moeten begrijpen hoe AI-modellen werken.
Een Pioniersrol in de Journalistiek
Joris Veerbeek, onderzoeker aan de Universiteit Utrecht, combineert zijn academische expertise met praktische ervaring bij De Groene Amsterdammer. Hij promoveert op het gebruik van generatieve AI in onderzoeksjournalistiek en brengt deze technologie in de praktijk door honderdduizenden tweets te analyseren op haat richting vrouwelijke politici [1]. Veerbeek werkt drie dagen per week op de universiteit en twee dagen bij De Groene Amsterdammer, waar hij AI gebruikt om grote datasets te doorploegen en sneller relevante informatie te vinden [1].
Methodologie en Toepassingen
Voor zijn onderzoek naar haattweets richting vrouwelijke politici, trainde Veerbeek een AI-model dat 300.000 tweets analyseerde [1]. Dit proces vond plaats met een team van vier mensen, die 10.000 tweets handmatig labelden om het model te trainen [1]. Het trainen van het AI-model duurde drie maanden en vereiste nauwkeurige samenwerking en controle om de betrouwbaarheid van de resultaten te garanderen [1]. De flexibiliteit van nieuwe AI-modellen, zoals die van OpenAI, vereist minder data en tijd voor specifieke taken, waardoor journalisten sneller en efficiënter kunnen werken [1].
Impact op Nieuwsproductie en -consumptie
Het gebruik van AI in journalistiek heeft zowel voordelen als potentiële nadelen. Een van de belangrijkste voordelen is de snelheid waarmee grote hoeveelheden data kunnen worden geanalyseerd. Dit stelt journalisten in staat om snel inzicht te krijgen in complexe trends en patronen, zoals het opsporen van haatdiscours op sociale media [1]. Daarnaast helpt AI bij het automatiseren van routineuze taken, waardoor journalisten meer tijd hebben om zich te richten op diepgaande onderzoeken en verhalen [1].
Ethische Overwegingen en Menselijke Interpretatie
Ondanks de voordelen zijn er ook ethische overwegingen bij het gebruik van AI in journalistiek. Veerbeek benadrukt dat journalisten niet allemaal programmeurs hoeven te worden, maar wel moeten begrijpen hoe AI-modellen werken en hoe ze kunnen worden ingezet [1]. Generatieve AI is nooit bedoeld om zomaar voor elke toepassing te gebruiken, en menselijke interpretatie blijft essentieel voor het filteren en interpreteren van de data [1]. Het labelen van data wordt bewust samen en enigszins rustig aangepakt, met regelmatige pauzes om de well-being van het team te waarborgen [1].
Toekomstperspectieven
Veerbeek kijkt optimistisch uit naar de toekomst van AI in journalistiek. Hij gelooft dat de technologie zal evolueren en nog meer mogelijkheden zal bieden voor diepgaande onderzoeken en verhalen [1]. Echter, blijft de menselijke factor cruciaal. Journalisten moeten niet alleen technisch vaardig zijn, maar ook kritisch denken en ethisch handelen [1]. Het eerste wetenschappelijke artikel over het gebruik van AI in journalistiek verscheen eerder dit jaar, wat aantoont dat het gebied snel ontwikkelt en groeit [1].