Autoriteit Persoonsgegevens waarschuwt: AI-chatbots geven vertekend stemadvies
den haag, woensdag, 22 oktober 2025.
De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) waarschuwt kiezers voor het gebruik van AI-chatbots voor stemadvies. Volgens onderzoek geven deze bots onbetrouwbaar en vaak gekleurd advies, met een overmatige focus op de PVV en GroenLinks-PvdA. Dit kan de integriteit van de verkiezingen schaden. AP adviseert kiezers om in plaats daarvan traditionele stemhulpen zoals Kieskompas en StemWijzer te gebruiken.
Autoriteit Persoonsgegevens waarschuwt: AI-chatbots geven vertekend stemadvies
De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) drukt grote zorgen uit over het gebruik van AI-chatbots voor stemadvies. Volgens een recent onderzoek zijn deze adviezen vaak onbetrouwbaar en duidelijk gekleurd, wat de integriteit van verkiezingen kan schaden. De AP adviseert kiezers om in plaats daarvan traditionele stemhulpen zoals Kieskompas en StemWijzer te gebruiken [1][2].
Onderzoeksmethoden en resultaten
In het onderzoek, waarbij in totaal 21.000 keer om stemadvies werd gevraagd, vergeleek de toezichthouder vier bekende chatbots — die van ChatGPT, Gemini, Mistral en Grok — met bekende stemhulpen als Kieskompas en StemWijzer. Ongeacht de vraag of opdracht van de gebruiker, adviseren de AI-bots opvallend vaak de PVV of GroenLinks-PvdA. In 56 procent van de gevallen komen deze partijen bovenaan, bij één chatbot zelfs in meer dan 80 procent van de gevallen [1][2][3].
Partijen die zelden worden geadviseerd
Partijen zoals D66, SP, VVD en Partij voor de Dieren komen veel minder vaak als eerste keuze naar voren. Partijen als BBB, CDA, SGP en Denk worden zelfs bijna nooit als belangrijkste stemadvies gegeven, zelfs niet wanneer de gebruiker exact hun standpunten reflecteert in de gesprekken met de bots [1][2][3].
Ethische en privacykwesties
Het gebruik van AI-bots als aanvulling op traditionele stemhulpmiddelen neemt toe, wat nieuwe ethische en privacykwesties oproept. De adviezen van chatbots zijn gebaseerd op niet-verifieerbare data waarmee ze zijn getraind en informatie van het internet, die fout of verouderd kan zijn. Dit kan leiden tot een vertekend beeld van het politieke landschap en kiezers beïnvloeden met onjuiste informatie [1][2][3].
Reacties en aanbevelingen
Monique Verdier, vicevoorzitter van de AP, stelt: ‘Chatbots lijken slimme hulpjes, maar als stemhulp slaan ze stelselmatig de plank mis. Hierdoor krijgen kiezers mogelijk – zonder het te weten – het advies om op een partij te stemmen die niet het beste bij hun voorkeuren past. Dat raakt direct een hoeksteen van de democratie: de integriteit van vrije en eerlijke verkiezingen.’ De AP roept aanbieders van chatbots op te voorkomen dat hun systemen voor stemadvies kunnen worden gebruikt [1][2][3].
Implicaties voor mediageletterdheid en democratie
Het gebruik van AI in de verspreiding van informatie en stemadvies heeft verstrekkende implicaties voor mediageletterdheid en democratie. Het is cruciaal dat kiezers kritisch zijn en betrouwbare bronnen gebruiken. Traditionele stemhulpen bieden meer transparantie en zijn ontwikkeld om onpartijdig en accuraat advies te geven [1][2][3].
Praktische tips voor lezers
Om nepnieuws en vertekend stemadvies te herkennen, kunnen lezers de volgende tips volgen: 1. Gebruik altijd meerdere betrouwbare bronnen voor informatie. 2. Controleer de achtergrond en reputatie van de informatiebronnen. 3. Wees kritisch over uiterst emotionele of sensationele berichten. 4. Raadpleeg traditionele stemhulpen zoals Kieskompas en StemWijzer voor onpartijdig advies. 5. Blijf op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen in de politiek en media [1][2][3].