Hoe een president de media onder druk zette: het geheim van de ‘grijze kamer’ in Washington
Washington D.C., dinsdag, 9 december 2025.
In de tweede termijn van Donald Trump veranderde het Amerikaanse mediaklimaat sneller dan ooit. Terwijl journalisten nog steeds kritisch onderzoek doen, zijn grote media-eigenaren zoals de nieuwe baas van CBS en de nieuwe leiding van The Washington Post onder druk gezet met juridische procedures, economische sancties en politieke dreigementen. Het meest verontrustende? Een van de grootste media-oligarchen, Larry Ellison, werkte hand in hand met het Witte Huis om de controle over CNN te verkrijgen — en werd zelfs geprezen door Trump als ‘de grootste stap voor een vrij en open pers’. Deze strategieën, vergelijkbaar met die van Orban in Hongarije, tonen hoe politieke macht eindelijk de hand kan leggen op de media, niet door directe censuur, maar door financiële en juridische druk. Het gevolg: een pers die zichzelf moet censureren, terwijl de waarheid in de schaduw verdwijnt.
De technologie achter de waakzaamheid: hoe Alphabet AI gebruikt om diepe fakes te ontmaskeren
Op dinsdag, 9 december 2025, lanceerde Alphabet een real-time AI-tool voor het detecteren van deepfakes op YouTube, een stap die de digitale veiligheid van miljoenen gebruikers in het Westen op een cruciaal moment beïnvloedt. De tool, ontwikkeld door Google DeepMind, gebruikt geavanceerde machine learning-modellen die zijn getraind op meer dan 10 miljoen video-voorbeelden, om subtiel verschil in gezichtsuitdrukkingen, audio-visuele synchronisatie en lichtvalanomalieën te detecteren [1]. In een interne testfase tussen 15 november 2025 en 5 december 2025, werd de systeemprecisie gemeten op 98,7% bij het identificeren van manipuleerde video’s onder 127.000 testvideos [1]. De tool is nu actief voor alle content die wordt geüpload in de Verenigde Staten, de Europese Unie en Japan, met plannen om in maart 2026 uitgebreid te worden naar India en Brazilië [1]. Prabhakar Raghavan, CTO van Alphabet, benadrukte dat het doel van de tool is om gebruikers te beschermen tegen disinformatiecampagnes die democratische processen kunnen ondermijnen [1]. Dr. Elena Vasquez, AI-ethiekadviseur bij Google DeepMind, noemde het een ‘defensieve maatregel tegen de wapenisation van AI in het politieke discours’ [1]. Hoewel de tool sinds 6 december 2025 operationeel is [1], blijft de expansie naar India en Brazilië nog onbevestigd, wat [alert! ‘de exacte datum van activering in die landen is niet bevestigd’]. De technologie is een reactie op groeiende zorg over het gebruik van AI-gestuurde manipulatie in politieke campagnes, zoals die waargenomen in de aanloop naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2024 en de volgende fase van Trump’s tweede termijn [1].
Van kritiek naar conformiteit: de onderdrukking van media-oligarchen in de Tweede Trump-reeks
In de tweede termijn van Donald Trump is het beeld van de Amerikaanse media veranderd van een onafhankelijk waarnemingsorgaan naar een instrument van politieke afhankelijkheid. Volgens Media Matters heeft de druk op media-oligarchen aanzienlijk toegenomen door een combinatie van staatsmacht, juridische procedures en economische sancties [2]. De strategieën lijken sterk op die van Victor Orban in Hongarije, waar de staat door middel van regelgeving en economische druk de onafhankelijkheid van de pers ondermijnd heeft [2]. Een duidelijk voorbeeld is de overname van CBS News door Skydance Media, waarbij David Ellison, zoon van Larry Ellison, de leiding kreeg na de goedkeuring van de Federal Communications Commission op 1 juli 2025 [2]. In de maanden daarna volgden zware reorganisaties, waaronder het ontslag van bijna 100 CBS News-medewerkers, met name in de afdelingen klimaat, ras en cultuur [2]. Op 2 november 2025 prees Trump de overname als ‘het grootste ding dat in lange tijd is gebeurd voor een vrij en open en goede pers’, wat directe steun gaf aan een politiek geïntegreerde media-structuur [2]. Eveneens in 2025 werd Jeff Bezos, eigenaar van The Washington Post, geconfronteerd met interne druk om de opiniepagina te herstructureren. Op 26 februari 2025 vroeg Bezos dat de opiniepagina steeds voor ‘persoonlijke vrijheden en vrije markten’ pleitte, wat leidde tot de afstand van de opinierechter David Shipley [2]. In juni 2025 werd Adam O’Neal benoemd als nieuwe opinierechter, die vervolgens leiding gaf aan het ontslag van ervaren journalisten zoals Alyssa Rosenberg en het inhuren van conservatieve schrijvers [2]. Deze veranderingen veroorzaakten een scherpe afname van abonnees: volgens David Folkenflik van NPR was het nettoverlies aan abonnees bij The Washington Post eind februari 2025 opgelopen tot ‘een paar honderdduizend’ [2]. De veranderingen in de Amerikaanse mediastructuur tonen hoe economische afhankelijkheid en politiek geweld kunnen samenwerken om journalistieke integriteit te ondermijnen.
Het gevaar van politieke beïnvloeding via media-eigenaars: het geval van Warner Bros. Discovery
De strategieën van Trump om media-oligarchen onder druk te zetten zijn niet beperkt tot CBS en The Washington Post. De toekomst van Warner Bros. Discovery (WBD) werd een centraal pijler in de politieke strijd om de controle over de Amerikaanse media. Op 31 oktober 2025 meldde de New York Post dat Trump het doel had om WBD in handen van de Ellisons te krijgen, omdat hij ‘gunstig nieuws’ van zijn eigen CNN-wijze wilde [2]. Trumps voorkeur voor de Skydance-koop is gebaseerd op het idee dat de Ellisons – vooral Larry Ellison, een bekende Trump-ally – de media zullen manipuleren naar een meer gunstige richting [2]. Het Witte Huis zou in gesprek zijn geweest met Ellison over het vervangen van CNN-presentatoren zoals Erin Burnett en Brianna Keilar, mocht de aankoop doorgezet worden [2]. Daarnaast dreigde de regering met ‘grimmige controle’ van andere bidders die een aanbod deden voor WBD, wat een duidelijk signaal was van economisch en juridisch geweld [2]. De plannen om WBD over te nemen zijn nog niet voltooid, maar de aanwijzingen suggereren dat de president de mediastructuur systematisch herschikt naar zijn voorkeur [2]. Deze aanpak, waarbij de staat en de private sector samenspelen om een media-ecosysteem te vormen dat politiek conform is, wijst op een nieuwe vorm van mediatransformatie die niet door directe censuur, maar door financiële en juridische druk wordt gevoed [2].
De grens tussen technologie en manipulatie: ethische vraagstukken rond AI in de journalistiek
Terwijl Alphabet een krachtig middel biedt om deepfakes te detecteren, blijven de ethische implicaties van technologie in de journalistiek complex. De real-time AI-tool voor YouTube is ontworpen om misinformatie te voorkomen, maar het risico bestaat dat dergelijke systemen ook geïntegreerd worden in censuurmechanismen, vooral wanneer de toepassing wordt bepaald door overheidsinfluente of commerciële belangen [1]. Dr. Marcus Bell van het Stanford Internet Observatory benadrukte dat het systeem een ‘kritieke stap vooruit’ is in de strijd tegen AI-gerichte disinformatie, maar waarschuwde dat het ‘niet is uitgesloten dat het systeem wordt gebruikt om politieke kritiek te onderdrukken’ [1]. De toepassing van AI in de media is niet beperkt tot detectie: bijvoorbeeld in 2024 kondigde Patrick Soon-Shiong, eigenaar van de Los Angeles Times, een ‘bias meter’ voor opinieartikelen aan, die in 2025 werd teruggetrokken nadat het het Ku Klux Klan ‘neerwaardig’ zou hebben benadrukt [2]. In 2025 lanceerde Soon-Shiong ook ‘LA Times Studios’, waar influencers AI-gegenereerde scripts lezen, wat de waarde van menselijke journalistiek in twijfel trekt [2]. Bovendien is er een groeiende zorg dat AI-gestuurde content minder transparant is dan menselijke artikelen, wat het vertrouwen van de lezer kan verzwakken [1]. De combinatie van technologie, economische macht en politieke druk vormt een nieuw ecologisch systeem waarin waarheid niet langer alleen wordt bepaald door feiten, maar ook door algoritmes, eigenaars en politieke voorkeuren [1][2].