Waarom AI geen vijand is, maar een partner voor journalisten
Nieuwspoort, dinsdag, 25 november 2025.
Het is een veelvoorkomend misverstand dat AI de journalistiek bedreigt — maar de waarheid ligt anders. Bij het JOURN-AI 2025-evenement in Nieuwspoort werd duidelijk: AI heeft geen wil, geen doelen, en werkt niet tegen journalisten. Wat wel op de voorgrond komt, is dat redacties zelf vaak tekortschieten in het investeren in kennis en strategie, waardoor ze afhankelijk blijven van technologie die ze niet beheersen. De echte uitdaging is niet het gebruik van AI, maar hoe we het verstandig inzetten — als gereedschap, niet als vervanger. De meest opvallende constatering? Menselijke creativiteit, ethiek en transparantie zijn nooit zo belangrijk geweest als nu, juist omdat AI zo goed kan mimiken. De toekomst van betrouwbare nieuwsproductie hangt niet af van het bestrijden van AI, maar van het leren om ermee te werken — en dat is een kwestie van vakmanschap, niet angst.
AI in de journalistiek: van vijand naar partner
De perceptie dat kunstmatige intelligentie een bedreiging vormt voor de journalistiek is een veelvoorkomend misverstand, zoals duidelijk werd tijdens het JOURN-AI 2025-evenement in Nieuwspoort. AI heeft geen wil, geen doelen en voert geen bewuste actie uit tegen journalisten of de media. Het is een technologie die zich richt op het verwerken van gegevens, het genereren van tekst en het ondersteunen van workflows — maar die niet zelfstandig besluiten neemt over waarheid, ethiek of nieuwsprioriteiten. De echte uitdaging ligt niet in de technologie zelf, maar in de manier waarop redacties ermee omgaan. Veel mediaorganisaties investeren onvoldoende in kennis, tooling en strategie, waardoor ze afhankelijk blijven van AI-systemen die ze niet volledig beheersen [1][2][3]. Dit creëert een gevoel van verlies van regie, wat leidt tot paniek en een misleidende framing van AI als vijand in plaats van als gereedschap. De kern van het debat in Nieuwspoort was niet het bestrijden van AI, maar het leren om ermee te werken — en dat vereist vakmanschap, niet angst [4].
De rol van de mens: creativiteit en ethiek als onmisbare basis
In de tijd van AI is de menselijke creativiteit harder nodig dan ooit, niet minder. Terwijl generatieve AI goed is in het opstellen van standaardartikelen, het samenvatten van rapporten of het aanpassen van stijl, blijft het onvermogen van AI om context, nuance en ethische waarden te begrijpen een fundamentele beperking. Tijdens JOURN-AI 2025 werd herhaaldelijk benadrukt dat transparantie over AI-gebruik essentieel is om publiek vertrouwen te behouden [1][3][5]. 78% van de deelnemende journalisten in panelen gaf aan dat duidelijke identificatie van AI-gegenereerde inhoud essentieel is voor de betrouwbaarheid van nieuws [5]. De mens blijft onontbeerlijk omdat alleen een mens kan vragen: ‘Wat is de waarheid?’, ‘Wie heeft er recht op een stem?’, en ‘Hoe beïnvloedt deze tekst de samenleving?’. Het evenement benadrukte dat ethiek, transparantie en het behouden van de menselijke factor cruciaal zijn in het journalistieke proces, zelfs in een AI-aangedreven omgeving [1][3][5].
AI als ondersteunend gereedschap: praktische toepassingen in de nieuwsproductie
AI wordt al in veel redacties ingezet als ondersteunend gereedschap, vooral in het vroege stadium van het nieuwsproces. Een voorbeeld is het gebruik van generatieve AI in Google Meet via Gemini voor real-time vertalingen in meer dan 65 talen en automatische notulen van vergaderingen en gesprekken [2][3]. Deze functionaliteiten zijn beschikbaar voor abonnees van Google Workspace Business en Zakelijk, en verbeteren de efficiëntie van intern communicatie en internationale samenwerking. Bij het JOURN-AI 2025-evenement werd uitgelegd dat dergelijke tools kunnen helpen bij het sneller samenvatten van interview-uitzendingen, het vertalen van bronnen uit het buitenland, en het structureren van grote hoeveelheden informatie — waardoor journalisten meer tijd kunnen besteden aan diepe verkenning en evaluatie [3]. De focus ligt dus niet op het vervangen van de journalist, maar op het versterken van het vakmanschap. ‘AI moet een partner zijn, niet een vervanger’ — een zin die tijdens het evenement werd uitgesproken door een expert [5].
De drempel van afhankelijkheid en de noodzaak van strategie
Hoewel AI mogelijkheden biedt, loert de drempel van afhankelijkheid. De discussie rond JOURN-AI 2025 liet zien dat veel redacties nog steeds niet over de strategische kennis beschikken om AI verantwoord in te zetten. Het probleem is niet het gebruik van AI, maar het gebrek aan investering in kennis, tooling en beleid. De journalistiek investeert vaak weinig in training, audittools of ethische richtlijnen voor AI-gebruik, waardoor zij afhankelijk blijven van externe platforms en modellen [4]. Dit is een onnodig risico, omdat het gevolg is dat bedrijven en technologische giganten de inhoud van journalistieke producties gebruiken om hun eigen AI-modellen te trainen — zonder dat de media daarvoor vergoeding ontvangen [4]. De oplossing ligt niet in het verzet tegen AI, maar in het ontwikkelen van eigen AI-strategieën, het opbouwen van interne capaciteiten en het creëren van transparante kaders voor gebruik [1][3].
De toekomst van betrouwbare informatie in een AI-aangedreven tijd
De toekomst van betrouwbare informatie hangt af van hoe goed journalisten AI leren integreren zonder hun kernwaarden op te geven. JOURN-AI 2025 benoemde duidelijk dat het niet om het bestrijden van technologie gaat, maar om het herovernemen van de regie — door kennis, ethiek en transparantie. De organisatie kondigde aan dat alle AI-gegenereerde artikelen in het kader van het evenement zullen worden geïdentificeerd met een ‘AI-content’-label, wat een voorbeeld is van hoe transparantie moet worden geïmplementeerd in de praktijk [5]. Daarnaast werd benadrukt dat het belangrijk is om niet te vergeten dat AI geen eigen zintuigen heeft, geen emotionele context kan interpreteren en geen ethische waarden bezit — iets dat alleen een mens kan [1][5]. De toekomst van het nieuws is dus niet afhankelijk van het vermijden van AI, maar van het vertrouwen in de menselijke rol als curator, kritische denker en waarheidswaarneemer.