Waarom De Bieb Zaandam nu gesloten is – en wat dat betekent voor jou
zaandam, dinsdag, 4 november 2025.
Vanaf 3 november is De Bieb Zaandam tijdelijk gesloten, niet vanwege gebouwproblemen, maar vanwege een onveilige sfeer veroorzaakt door hangjongeren. Het meest verontrustende feit: een aantal jongeren heeft pepperspray gebruikt in de bibliotheek, wat de veiligheid van alle bezoekers ernstig in gevaar bracht. Hoewel de sluiting tijdelijk is, heeft ze al verstrekkende gevolgen: cursussen zijn afgelast, en veel jongeren die rustig wilden studeren, worden nu uitgesloten. De gemeente zoekt met scholen en de politie naar oplossingen, maar de kern blijft: hoe hou je een openbare ruimte veilig zonder het toegankelijkheidsprincipe op te geven? Voor wie in de Zaanstreek woont, is dit meer dan een lokale kwestie – het is een spiegel van een groeiende uitdaging in Nederland.
Een tijdelijke sluiting met verstrekkende gevolgen
Vanaf maandag 3 november 2025 is De Bieb Zaandam tijdelijk gesloten vanaf 16:00 uur per werkdag, niet vanwege technische of bouwproblemen, maar vanwege een toenemende onveilige sfeer veroorzaakt door groepen jongeren die zich overlastgevend gedragen. Directeur Jan Willem Schoneveld noemt de situatie onhoudbaar en benadrukt dat de veiligheid van zowel bezoekers als medewerkers voorop staat [1]. De sluiting is een reactie op een reeks incidenten, waaronder het gebruik van pepperspray binnen de bibliotheek, het fietsen met fatbikes door de hal, en meerdere politie-interventies in de omgeving [1]. Deze maatregel is niet lichtzinnig genomen, zoals Schoneveld zelf erkent, en heeft al directe gevolgen voor de lokale gemeenschap: cursussen en educatieve activiteiten die in de avonduren werden georganiseerd, zijn afgelast [1]. De expositie van Fotoclub Zaanland, die tot en met 30 november 2025 was geopend in De Bieb, wordt daarom beïnvloed, hoewel de tentoonstelling zelf nog actief is [2]. De gemeente Zaanstad heeft een crisiscommissie ingesteld om de toekomst van de bibliotheek te beoordelen, met een eerste rapportage gepland voor 15 november 2025 [3]. De heropening is momenteel gepland voor 15 januari 2026, onder voorbehoud van een volledige veiligheidsbeoordeling [3].
De rol van jongeren en de kloof in maatschappelijke integratie
De Bibliotheek De Bieb in Zaandam is een centrale plek voor integratie, studie en cultuur in de Zaanstreek, maar de huidige situatie toont de complexe kant van openbare ruimten in stedelijke gebieden. De directeur wijst erop dat er te veel jongeren uit diverse scholen samenkomen, wat leidt tot een mix van groepen die niet altijd goed op elkaar reageren en een onveilig gevoel creëren [1]. Dit suggereert dat de onveilige sfeer niet alleen het gevolg is van individuele incidenten, maar van een systematische uitdaging in het opvangen van jongeren in een openbare ruimte zonder adequate begeleiding of maatschappelijke integratie [1]. De gemeente heeft samen met de politie, scholen en de wijkagent een crisisplan opgesteld om de situatie aan te pakken [1]. Er wordt aangegeven dat de sluiting een harde maatregel is, maar noodzakelijk, omdat de hele groep jongeren nu onder die druk lijdt – ook diegene die rustig willen studeren [1]. De expositie ‘Gezichten van Zaandam’, die vanaf eind oktober 2025 tot 31 januari 2026 in de Verkadefabriek te zien is, is een voorbeeld van een project dat jongeren uit de Zaanstreek tussen 14 en 27 jaar betrekt, maar dat momenteel niet kan functioneren in de huidige context [2]. De gemeente zegt dat de veiligheid van de bezoekers voorop staat [3], wat de balans tussen toegankelijkheid en veiligheid onder druk zet.
De politie, de gemeente en het zoektocht naar duurzame oplossingen
De gemeente Zaanstad heeft maatregelen genomen om de veiligheid rond De Bieb Zaandam te verbeteren, waaronder het plaatsen van extra bewaking en de afsluiting van de omgeving tijdens avond- en nachturen [3]. Deze actie is geïnspireerd door een aanrijding op 31 oktober 2025 bij het Hof van Zaenden, waarbij een persoon werd aangereden, wat de druk op de openbare ruimte verder verhoogde [3]. Burgemeester Hamming heeft ook bar Teasers aan de Dam in Zaandam per 7 november 2025 voor drie maanden gesloten als aanleiding tot maatregelen tegen overlast, hoewel deze sluiting nog niet effectief is geworden op 4 november 2025 [3]. De gemeente werkt samen met de BOA’s, scholen en de politie om een duurzame oplossing te vinden, maar de huidige situatie laat zien dat er een gebrek is aan structurele begeleiding voor jongeren in publieke ruimtes [1]. De crisiscommissie die is opgericht, moet binnen drie weken een eerste rapport uitbrengen, wat aangeeft dat de gemeente in actie is, maar ook dat de oplossing niet snel zal komen [3]. De sluiting van De Bieb Zaandam is dus geen eindpunt, maar een moment van afwachting waarin de gemeente probeert de balans te herstellen tussen veiligheid en openbaarheid.
Wat dit betekent voor de toekomst van publieke ruimtes in Nederland
De sluiting van De Bieb Zaandam is geen uitzondering, maar een symptomatisch signaal van een groeiende uitdaging in Nederland: hoe houd je openbare ruimtes toegankelijk zonder de veiligheid op het spel te zetten? De bibliotheek is niet langer alleen een plek voor lezen, maar een multifunctionele plek voor educatie, maatschappelijke integratie en digitale toegang [1]. De sluiting van zulke ruimten heeft verstrekkende gevolgen voor informatiegeletterdheid, educatieve mogelijkheden en de democratisering van kennis, vooral voor jongeren uit kwetsbare groepen die thuis geen rustige plek hebben om te studeren [1]. De gemeente Zaanstad heeft al een veiligheidsplan aangescherpt, maar het blijft onduidelijk of dit voldoende is om de situatie te herstellen [3]. De expositie ‘Natuurlijk Natuur’ in Galerie Staphorsius, die tot 27 december 2025 open is, is een voorbeeld van hoe culturele activiteiten nog steeds functioneren, maar de aanwezigheid van De Bieb Zaandam als centrale plek voor zo’n activiteit is nu onder druk [2]. De toekomst van dergelijke plekken hangt af van het vermogen van gemeenten om structurele oplossingen te bieden, zoals begeleiding, maatschappelijke interventies en samenwerking met jongeren zelf, in plaats van alleen sluiting als reactie.