Hoe Nederland jongeren veilig maakt in de AI-leeftijd
Amsterdam, dinsdag, 4 november 2025.
Op dinsdag, 3 november, startte in Nederland de nationale uitrol van een speciaal aangepaste AI-assistent voor tieners: Copilot voor tieners. De tool, ontwikkeld in samenwerking met het ministerie van Onderwijs en de Onderwijsraad, is niet alleen een hulpmiddel voor huiswerk of studie, maar ook een educatieve partner die jongeren leert omgaan met nepnieuws, privacy en ethiek in de digitale wereld. Wat ongebruikelijk is: de AI-antwoorden worden afgestemd op een PG-13-standaard, wat betekent dat ze veilig, relevant en ontwikkeld voor jonge geesten zijn. Deze stap markeert een unieke combinatie van technologie, onderwijs en zorg voor de toekomst — waarbij de verantwoordelijkheid niet bij de gebruiker ligt, maar bij de ontwikkelaar.
De lancering van Copilot voor tieners: een landelijke stap naar veilige AI-gebruik
Op dinsdag, 3 november 2025, startte de nationale uitrol van de aangepaste AI-assistent Copilot voor tieners in Nederland, een initiatief dat wordt gezien als een doorbraak in de digitale opvoeding van jongeren. De tool, ontwikkeld in samenwerking met het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en de Nederlandse Onderwijsraad, is geïntegreerd in schoolplatformen zoals Digiklas en Moodle en is vanaf 1 december 2025 beschikbaar in alle middelbare scholen van VMBO-, HAVO- en VWO-opleidingen [3][4]. De uitrol begon met een pilot in 150 scholen in de regio’s Utrecht, Noord-Brabant en Limburg, gevolgd door een nationale uitrol die op 3 november 2025 was voltooid in 300 basisscholen en middelbare scholen [3][4]. Het doel is om jongeren tussen 12 en 18 jaar te helpen bij het kritisch beoordelen van online informatie, het herkennen van deepfakes en het beveiligen van persoonlijke data, met een focus op transparantie, privacy en verantwoord gebruik [4]. De tool gebruikt een beperkt AI-model (Grok-1.5-Teen) met een filter voor ethisch gebruik en is ontworpen met input van kinderpsychologen en digitale veiligheidsexperts [4].
Veiligheid als kernprincipe: PG-13-standaard en ethische beperkingen
Een unieke kenmerk van Copilot voor tieners is dat de AI-antwoorden zijn afgestemd op een PG-13-standaard, wat betekent dat de inhoud veilig, relevant en ontwikkeld is voor jonge geesten [1]. Deze aanpassing zorgt ervoor dat gesprekken worden beperkt tot geschikte thema’s zoals studiehulp, hobby’s en algemene scholing, en risicovolle situaties worden vermijden [1]. De AI-ervaring voor tieners wordt gekoppeld aan leeftijdsrichtlijnen: de antwoorden van Copilot worden aangepast zodat ze in lijn zijn met wat men in een PG-13 film zou verwachten [1]. De tool bevat ingebouwde filters om ongepaste, misleidende of schadelijke inhoud te detecteren en rapporteert aan schoolleiders bij verdachte gebruikspatronen [3]. Voor ouders is er versterkt toezicht beschikbaar via besloten opties en overzichten van interacties tussen tiener en AI-assistent [1]. De uitrol wordt gezien als een strategische koerswijziging waarbij AI-assistenten worden gezien als ‘terechtkomende digitale metgezellen’ die verantwoordelijkheid nemen voor de digitale opvoeding van de volgende generatie [1].
Educatieve doelstellingen: van ondersteuning tot kritisch denken
Copilot voor tieners is niet bedoeld als vervanging van de leerkracht, maar als een versterkingsinstrument voor digitale competenties in een AI-geïnspireerde tijd [3]. De tool biedt real-time begeleiding bij het navigeren door online informatie, met specifieke functies voor het herkennen van nepnieuws, cyberpesten en ongeoorloofde content [4]. De leermodules zijn ontwikkeld door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in samenwerking met het Instituut voor Digitale Veiligheid (IDV) en zijn verplicht in het leerplan van alle VMBO-, HAVO- en VWO-opleidingen [3]. Deze modules bevatten richtlijnen voor het gebruik van AI in het onderwijs, inclusief een toegangscodesysteem voor leerlingen (gebruikersnaam en wachtwoord) [3]. De tool is beschikbaar in het Nederlands, Engels en Papiaments, en is op alle mobiele apparaten en desktops beschikbaar via het schoolnetwerk [4]. De uitrol is onderdeel van het BZK-programma Open Overheid en RDDI (Rijksdienst Digitale Innovatie), met uitvoeringsverantwoordelijkheid bij de VNG (Vereeniging van Nederlandse Gemeenten) [3].
Inclusiviteit, betrouwbaarheid en de rol van samenwerking
De implementatie van Copilot voor tieners is een resultaat van een gecombineerde inspanning tussen overheidsinstellingen, technologiebedrijven en onderwijsorganisaties. Het initiatief wordt ondersteund door het Onderwijsinspectie en het Centrum voor Ethiek in de Digitale Maatschappij (CEDM), dat een ethisch kader heeft opgesteld voor gebruik van AI in het onderwijs [3]. De tool is ontwikkeld in samenwerking met het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de Nederlandse Onderwijsraad, met als doel veiligheid en media-educatie te vergroten bij jongeren [4]. De AI-Copilot gebruikt een ethische AI-richtlijn die is goedgekeurd door de Raad voor de Rechtspraak en de Commissie voor de Rechten van de Mens [4]. Voor het publiek zijn er ook leerprogramma’s ontwikkeld door de VNG Academie, die uitleg geven over wat AI is, hoe slim te prompten en hoe veilig te werken met AI [2]. Deze aanpak bevordert inclusiviteit, omdat de tool toegankelijk is voor diverse doelgroepen, inclusief leerlingen met een lage digitale vaardigheid of taalbarrières [4].