AI in het onderwijs: Van personalisatie tot mondelinge tentamens
amsterdam, vrijdag, 13 juni 2025.
Kunstmatige intelligentie (AI) verandert het onderwijs door middel van gepersonaliseerd leren, automatisering en innovatieve technologieën. Docenten en leerkrachten gebruiken AI om processen te optimaliseren en de leerervaring te verrijken. Tegelijkertijd brengt de toepassing van AI ethische vraagstukken en implementatie-uitdagen met zich mee. Recent onderzoek wijst uit dat sommige studenten AI inzetten om hun kritisch denkvermogen te versterken, terwijl anderen er kritisch over zijn. Docenten worden aangemoedigd toetsmethoden aan te passen, mogelijk door meer mondelinge tentamens te geven, om de integriteit van het onderwijs te waarborgen.
Personalisatie in het onderwijs
AI draagt bij aan een meer gepersonaliseerde leerervaring voor studenten. Door het analyseren van grote datasets kan AI inzicht geven in individuele leerbehoeften en -stijlen, waardoor docenten gerichte interventies kunnen treffen. Bijvoorbeeld, in Vo en Mbo-instellingen wordt AI ingezet om de efficiëntie en fairheid van het onderwijs te vergroten [1]. Het Referentiekader 2.0 biedt duidelijke richtlijnen voor het verantwoord gebruik van studiedata en AI in het onderwijs, met aandacht voor ethische en juridische kaders [5].
Automatisering van administratieve taken
AI helpt docenten bij het sneller en eerlijker nakijken van opdrachten, waar vroeger uren aan handmatig nakijken werden besteed. Dit geeft docenten meer tijd om zich te richten op de kwaliteit van het onderwijs en persoonlijk begeleiden van studenten [1]. Bovendien bieden tools en trainingen van platforms zoals Onderwijs-ai.nl concrete aanpakken voor het integreren van AI in de lesvoorbereiding en feedbackorganisatie [2].
Ethische vraagstukken en uitdagingen
De toepassing van AI in het onderwijs brengt echter ook ethische vraagstukken en implementatie-uitdagingen met zich mee. Er zijn zorgen over het misbruik van AI, wat leidt tot de ontwikkeling van detectietools, hoewel deze niet altijd het volledige antwoord bieden [1]. Het Referentiekader 2.0 benadrukt het belang van heldere verantwoordelijkheden en een dynamische aanpak waarbij de discussie over waarden en wetgeving voortdurend wordt gevoerd [5].
Impact op kritisch denkvermogen
Recent onderzoek wijst uit dat sommige studenten AI inzetten om hun kritisch denkvermogen te versterken. Bijvoorbeeld, studenten van de universiteit van Göteborg gebruiken generatieve AI (GenAI) om hun kritisch denkvermogen te versterken, terwijl anderen er kritisch over zijn [4]. Onderzoekers van het Radboud Teaching and Learning Centre (TLC) hebben nog geen wetenschappelijke consensus over de impact van GenAI op het kritisch denkvermogen van studenten [4].
Aanpassing van toetsmethoden
Docenten worden aangemoedigd toetsmethoden aan te passen om de integriteit van het onderwijs te waarborgen. Mogelijke aanpassingen zijn meer mondelinge tentamens of expliciete indicaties van hoe studenten AI hebben gebruikt. Het Nationaal Onderwijslab AI (NOLAI) onderzoekt de inzet van AI in primair en voortgezet onderwijs en ontwikkelt onderwijstools om leerkrachten bij te staan bij de gecontroleerde inzet van GenAI [4].
Praktijkvoorbeelden en toekomstperspectieven
Praktijkvoorbeelden van succesvolle AI-toepassingen in het onderwijs omvatten het gebruik van chatbots voor taal- en spellingscontrole, verbetering van teksten en het verkennen van filosofische standpunten [4]. De cursus ‘AI voor het Onderwijs - compleet’ bij Fontys biedt onderwijsprofessionals hands-on ervaring met generatieve AI, datagebruik en ethische aspecten, zonder specifieke IT-ervaring vereist [6]. Op vrijdag 26 september 2025 organiseert Kennisnet samen met de PO-Raad, VO-raad en SIVON de tweede editie van OnderwijsInzicht Focus, die zich volledig richt op AI in het onderwijs [3].