Matthew Noe waarschuwt voor ethische kwesties rond AI in bibliotheken
cambridge, maandag, 23 juni 2025.
Matthew Noe, expert van Harvard, deelt in een interview zijn zorgen over de impact van AI op bibliotheekethiek en kernwaarden. Hij benadrukt dat generatieve AI (GenAI) de betrouwbaarheid en integriteit van bibliotheken kan ondermijnen, vooral door het introduceren van vooroordelen in catalogisatie en het verminderen van het aantal bibliotheekmedewerkers. Noe waarschuwt ook voor het verlies van vertrouwen in bibliotheken als onbetrouwbare technologieën worden ingezet.
AI in de Bibliotheek: Een Dubbele Kant
De integratie van kunstmatige intelligentie (AI) in moderne bibliotheken biedt zowel kansen als uitdagingen. Matthew Noe, expert van Harvard en hoofd Collectie- en Kennisbeheer bij Harvard Medical School, benadrukt in een recent interview de noodzaak van een ethisch kader om de impact van AI op bibliotheekdiensten te beheersen [1]. Noe wijst erop dat generatieve AI (GenAI) de betrouwbaarheid en integriteit van bibliotheken kan ondermijnen, vooral door het introduceren van vooroordelen in catalogisatie en het verminderen van het aantal bibliotheekmedewerkers. Hij stelt dat de kernwaarden en professionele ethiek van bibliotheken, zoals vastgelegd in de ALA Core Values en ALA Code of Ethics, in conflict kunnen zijn met het gebruik van generatieve AI [1].
Specifieke Toepassingen van AI in Bibliotheken
AI biedt verschillende toepassingen die de dienstverlening in bibliotheken kunnen verbeteren. Een van de meest veelbelovende toepassingen is AI-gedreven zoeksystemen. Deze systemen kunnen de zoekervaring vereenvoudigen door relevante resultaten sneller te leveren en persoonlijke aanbevelingen te doen op basis van gebruikersgedrag [GPT]. Automatische catalogisering is een andere belangrijke toepassing. AI kan bijdragen aan een meer efficiënte en nauwkeurige catalogisering van boeken en andere bronnen, wat de toegankelijkheid voor gebruikers verhoogt [GPT]. Daarnaast kunnen digitale assistenten, zoals chatbots, gebruikers helpen bij hun zoekopdrachten en vragen beantwoorden, wat de interactie met de bibliotheek aangenaam kan maken [GPT].
Uitdagingen en Ethische Zorgen
Ondanks de voordelen brengt de integratie van AI ook significante uitdagingen met zich mee. Een van de grootste zorgen is de impact op privacy. AI-systemen vereisen vaak grote hoeveelheden gebruikersdata om effectief te werken, wat kan leiden tot privacyproblemen en het risico op misbruik van persoonsgegevens [1]. Noe benadrukt ook dat het gebruik van generatieve AI kan leiden tot een verminderde betrouwbaarheid van informatie. GenAI-tools prioriteren vaak waarschijnlijke informatie boven nauwkeurige, onpartijdige bronnen, wat in conflict kan zijn met de kernwaarden van bibliotheken [1].
De Veranderende Rol van Bibliotheekmedewerkers
Een andere belangrijke uitdaging is de verandering in de rol van bibliotheekmedewerkers. Noe waarschuwt dat AI kan leiden tot een afname van het aantal bibliotheekmedewerkers, ondanks claims van verhoogde efficiëntie [1]. “Voor mij is het grootste directe gevaar hetzelfde als we bij elke zogenaamd ‘tijdwinnende’ technologie zien: een afname van het aantal bibliotheekmedewerkers,” aldus Noe [1]. Dit kan negatieve gevolgen hebben voor de kwaliteit van dienstverlening en de betrokkenheid van medewerkers bij de gemeenschap [1].
Praktijkvoorbeelden van Innovatieve Bibliotheken
Er zijn echter ook bibliotheken die succesvol innovaties hebben geïmplementeerd terwijl ze de ethische kanten in acht nemen. Bijvoorbeeld, de Kennemerwaard Bibliotheek en Visio hebben samengewerkt om digitale aanbiedingen toegankelijker te maken voor gebruikers met visuele beperkingen [1]. Deze samenwerking illustreert hoe technologie, wanneer verantwoordelijk ingezet, de inclusiviteit en toegankelijkheid van bibliotheken kan verbeteren [1].
Expertvisies op de Toekomst van AI in Bibliotheekdiensten
Experten als Matthew Noe roepen op tot een voorzichtige en weloverwogen implementatie van AI in bibliotheken. Ze benadrukken de noodzaak van een sterke ethische basis en de betrokkenheid van alle belanghebbenden bij het opstellen van richtlijnen en beleid [1]. Noe stelt dat alleen mensen beslissingen mogen nemen en dat machines slechts hulpmiddelen moeten zijn [1]. De toekomst van AI in bibliotheken zal dus grotendeels afhangen van hoe deze technologie wordt ingezet en beheerd, met een focus op de behoud van kernwaarden en ethiek [1].
Impact op Informatiegeletterdheid en Democratrisering van Kennis
De integratie van AI in bibliotheken heeft ook een significante impact op informatiegeletterdheid en de democratrisering van kennis. AI-gedreven hulpmiddelen kunnen gebruikers helpen bij het navigeren door complexe informatiebronnen en hen voorbereiden op de digitale wereld [GPT]. Echter, het is cruciaal dat deze technologieën transparant en verantwoord worden ingezet om te voorkomen dat ze leiden tot ongelijkheden in toegang tot informatie [1].