AI en nepnieuws: hoe herken je gefakeerde beelden?
amsterdam, maandag, 29 september 2025.
AI speelt een steeds grotere rol in het creëren van realistische beelden die kunnen worden gebruikt voor nepnieuws. In dit artikel leren we wat post-fotografie is, hoe AI deze techniek verder ontwikkelt en welke methoden er zijn om gefakeerde beelden te herkennen. Een cruciale kennis om misleiding te voorkomen en mediageletterdheid te bevorderen.
Wat is post-fotografie?
Post-fotografie verwijst naar beelden die digitaal zijn gecreëerd, vaak met behulp van AI, in plaats van met een camera [1]. Deze techniek wordt steeds vaker gebruikt door kunstenaars die experimenteren met AI, echte foto’s en andere technieken [1]. Kunstenaars zoals Joan Fontcuberta hebben al vroeg digitale technieken gebruikt om beelden te maken die lijken op foto’s, maar nooit echt zijn geweest [1]. AI-tools zoals DALL·E, MidJourney en Stable Diffusion kunnen realistische beelden genereren, wat vraagtekens plaatst bij de echtheid van beelden [1].
Hoe AI post-fotografie verder ontwikkelt
AI speelt een steeds grotere rol in de ontwikkeling van post-fotografie. Tools zoals DALL·E, MidJourney en Stable Diffusion maken het mogelijk om hyperrealistische beelden te genereren, die nauwelijks te onderscheiden zijn van echte foto’s [1]. Dit brengt nieuwe uitdagingen met zich mee, omdat deze beelden gemakkelijk kunnen worden gebruikt voor nepnieuws of identiteitsfraude [1]. Desondanks biedt AI ook nieuwe kansen voor kunstenaars en fotografen om hun creativiteit te vergroten en unieke stijlen te ontwikkelen [1].
Implicaties voor mediageletterdheid en democratie
De groei van AI-generatie van beelden heeft ernstige implicaties voor mediageletterdheid en democratie. Volgens Kishore Mahbubani, voormalig president van de VN Veiligheidsraad, wordt de integriteit van informatie steeds meer bedreigd door de golf van nepnieuws die AI produceert [2]. Dit kan leiden tot een daling van het geloof in wetenschap en geneeskunde, vooral in het Westen, waar we zien dat ziektes terugkeren die lang geleden onder controle waren met vaccins [2]. Daarnaast kan nepnieuws sociale conflicten veroorzaken, internationale relaties verstoren en economische groei belemmeren [3][4].
Methoden om gefakeerde beelden te herkennen
Om de verspreiding van nepnieuws te bestrijden, zijn er verschillende methoden ontwikkeld om gefakeerde beelden te herkennen. AI-detectors gebruiken algoritmen en machine learning om misleidende of vals inhoud te identificeren en te markeren [3]. Deze systemen kunnen automatische fact-checking uitvoeren door grote volumes nieuws snel te analyseren en meerdere bronnen tegelijk te controleren op fouten, inconsistenties of verdachte claims [3]. Bovendien kunnen AI-systemen patronen van misinformatie herkennen door sensatieflats, gefabriceerde citaten en niet-bestaande bronnen te detecteren [3].
Praktische tips voor lezers
Voor lezers die willen leren hoe ze nepnieuws en gefakeerde beelden kunnen herkennen, zijn er enkele praktische tips. Eerst en vooral is het belangrijk om altijd meerdere betrouwbare bronnen te raadplegen voordat je iets gelooft of deelt [3]. Let ook op sensatieflats en onwaarschijnlijke claims, en controleer de metadata van beelden voor verdachte elementen [1]. Bovendien kunnen tools zoals ChatGPT helpen bij het fact-checken van informatie [4]. Tenslotte is het goed om op de hoogte te blijven van de nieuwste ontwikkelingen in de bestrijding van nepnieuws, zoals de AI-chatbot die Malaysia in januari 2025 heeft gelanceerd [3].