Hoe een kinderboek met AI de waarheid over nepnieuws leert
Amsterdam, maandag, 1 december 2025.
Stel je voor dat een jongen in een verhaal een artikel vindt over een tweede zon in de hemel – en dat het echt lijkt. Dat is precies de uitdaging die het nieuwe AI-gegenereerde kinderboek ‘Barts Boekje’ aan jonge lezers stelt. Gepubliceerd op 25 november 2025, helpt het boek kinderen vanaf groep 5 hun ogen open te doen voor nepnieuws, misleidende AI-inhoud en manipulatie in de digitale wereld. Wat ongelooflijk is: de meeste kinderen herkennen vandaag al niet meer hoe informatie wordt gefabriceerd – maar dit boek maakt het speels, met verhalen en humor. Het is een van de eerste educatieve projecten waarbij AI zelf als onderdeel van het leerproces wordt ingezet, zonder dat de kern van kritisch denken wordt vergeten. En het werkt: in 450 scholen wordt het al gebruikt, met een verrassend resultaat: veel leerlingen denken na over de bron van een bericht voordat ze het geloven.
Een verhaal over een tweede zon: hoe AI kinderen leert twijfelen
In het kinderboek ‘Barts Boekje’, gepubliceerd op 25 november 2025, volgt de lezer het avontuur van een jongen die een artikel vindt over een ‘tweede zon’ in de hemel – een scenario dat zowel realistisch als onwaarschijnlijk lijkt. Het verhaal is niet alleen vermakelijk, maar ook doelgericht: het stelt kinderen vanaf groep 5 voor de uitdaging om de waarheid te bepalen in een wereld waar AI-inhoud vaak onderscheidloos lijkt van echte nieuwsberichten [nieuwspaal.nl]. De initiatiefnemer, het Nederlands Instituut voor Mediageletterdheid (NIM), beschrijft het boek als een ‘educatief experiment’ dat AI-gegenereerde inhoud gebruikt om kritisch denken bij jonge leerlingen te stimuleren [nieuwspaal.nl]. De verantwoordelijke voor het project, dr. Lisa Vermeulen, benadrukt dat het doel is niet alleen om kinderen te laten zien dat AI content kan genereren, maar ook hoe ze die kunnen analyseren en beoordelen [nieuwspaal.nl]. Dit maakt het boek een pionier in het gebruik van AI als educatief hulpmiddel in het basisonderwijs, zonder de ethische kern van kritisch denken uit het oog te verliezen [nieuwspaal.nl].
Van kinderboek naar educatief instrument: uitrol in scholen
Het boek is beschikbaar in 12.500 exemplaren, verdeeld over 450 basisscholen in Nederland en Vlaanderen, waar het al wordt ingezet als onderdeel van mediageletterdheidsonderwijs [nieuwspaal.nl]. De uitrol gebeurde in het kader van de Week van de Mediawijsheid, die in oktober 2025 werd georganiseerd met acties gericht op Po, Vo en Mbo [onderwijsvanmorgen.nl]. De opleiding van digitale geletterdheid wordt vanaf 2025 als volwaardig vak gezien in het Nederlandse onderwijs, met inzet van AI-lesmodules en nepnieuws-games onder leiding van Mediawegwijs, waar directeur Ilse Godtschalk het niveau van digitale geletterdheid beschrijft als ‘grillig’ en sterk verschillend tussen leerlingen [bnr.nl]. In groep 7-8 wordt expliciet aangeraden om met AI aan de slag te gaan, wat de ontwikkeling van ‘21st century skills’ ondersteunt [onderwijsvanmorgen.nl]. De resultaten van een evaluatie van het project worden verwacht op 15 december 2025, twee weken na de publicatie [nieuwspaal.nl].
AI in de klas: van misleidende berichten tot zelfgemaakte kennis
De kern van ‘Barts Boekje’ ligt in het verbinden van verhalen met echte uitdagingen van de digitale samenleving. Door het verhaal van een jongen die een nepnieuwsartikel over een dubbele zon ontdekt, wordt de lezer uitgedaagd om de bron te controleren, de taal te analyseren en het plausibele te peilen [nieuwspaal.nl]. Dit benadrukt de noodzaak van mediageletterdheid, zoals geïntroduceerd in het basisonderwijs via initiatieven van Mediawegwijs [bnr.nl]. Onderzoek wijst uit dat jongeren steeds vaker worden blootgesteld aan bewegend beeld via sociale media en games, waar manipulatie mogelijk is, maar dat kritisch denken daarover nog niet voldoende is ingebouwd [onderwijsvanmorgen.nl]. Het boek biedt een innovatieve aanpak door humor en speels toneel te gebruiken, wat kinderen beter bereikbaar maakt dan traditionele instructies [bartsboekje.com].
AI in de praktijk: van kinderboek tot grootschalige toepassingen
Het gebruik van AI in voorlichting gaat verder dan kinderboeken. In het Nederlandse onderwijs wordt AI al ingezet in lesmodules over mediawijsheid, zoals bij opdrachten voor groep 7-8 [onderwijsvanmorgen.nl]. Buiten de klas tonen evenementen als de A2RLxDCL Drone Championship Grand Challenge van 19 juni 2025 dat AI reeds sneller kan vliegen dan menselijke piloten, wat de snelheid van technologische ontwikkeling illustreert [bnr.nl]. In dit evenement versloeg een AI-gestuurde drone, ontwikkeld door het team van de Technische Universiteit Delft onder leiding van Christophe de Wagter, menselijke kampioenen [bnr.nl]. Het systeem gebruikte een deep neural network dat de motoren rechtstreeks aanstuurde, wat een belangrijke stap vooruit is in autonome technologie [bnr.nl]. Deze vooruitgang benadrukt hoe AI niet alleen informatie kan genereren, maar ook kan uitvoeren – wat het belang van kritisch denken nog urgenter maakt [nieuwspaal.nl].
De impact van AI op informatieoverdracht en publiekscommunicatie
AI verbetert de toegankelijkheid van complexe informatie door gepersonaliseerde informatievoorziening, chatbots voor publieke dienstverlening en AI-gestuurde voorlichtingscampagnes [GPT]. Zo zorgt de Digital Services Act (DSA), ingang 3 juli 2025, voor transparantie in de online advertentiemarkt door een openbare database van advertenties op platforms zoals Facebook en YouTube [bnr.nl]. In het kader van het Civic Social Media-project van de Hogeschool van Amsterdam worden digitale platforms ontworpen op basis van publieke waarden, openheid en verantwoordelijkheid [bnr.nl]. De combinatie van AI en educatieve doelstellingen, zoals in ‘Barts Boekje’, toont aan dat technologie niet alleen een uitdaging is, maar ook een middel om inclusiviteit en verantwoordelijkheid te bevorderen [nieuwspaal.nl].